Mexicaanse Griep

Ja, en dan sta je opeens op het vliegveld van een van de grootste steden ter wereld: Mexico City. Hoewel het in eerste instantie niet in de planning stond, zijn we nu, na twee weken door México te hebben gereisd, toch wel fan geworden van dit land en bevangen door de Mexicaanse Griep. Door alle verhalen over de voortwoedende drugsoorlog en de ermee gepaard gaande buitensporige criminaliteitscijfers, waren we een beetje huiverig. Het blijkt allemaal echter enorm mee te vallen. De drugsoorlog concentreert zich voornamelijk in het noordelijke grensgebied met de Verenigde Staten en van de criminaliteit merken we verder ook weinig.

Niettemin vliegen we bij aankomst wel eerst een kwartier lang over de eindeloze hoeveelheid sloppenwijken die het grootste deel van de inwoners van Mexico City (21 miljoen) herbergt. Ook valt wel op dat de veiligheidsmaatregelen niet bepaald halfzacht zijn. We laten Mexico City voor nu even links liggen en nemen direct de bus naar Puebla, 120 kilometer verderop. Bij het instappen moeten we allemaal door de bodyscanner en vervolgens komt er nog een security guard met een videocamera binnen die van iedereen een korte opname maakt. Welkom in Mexico, maar voor het geval dat…

Alles voorloopt echter voorspoedig en we arriveren veilig in Puebla, een prachtige oude koloniale stad met kleurrijke nauwe straatjes, een onvoorstelbare hoeveelheid kerkjes en een levendig centraal plein. In de meeste Mexicaanse steden vormt dit centrale plein, ook wel zócalo genoemd, het hart van de stad. De belangrijkste kerk van de stad bevindt zich hier evenals een verzameling terrasjes en het grootste deel van het lokale straatverkoperslegioen.

Na een dagje slenteren in Puebla nemen we de bus naar de volgende bestemming: Oaxaca, 4 uur verderop. Oaxaca is één van de belangrijkste steden in het zuiden van México en een cultureel centrum voor de vele omliggende dorpjes waarvan veel inwoners van Indiaanse afkomst zijn. Een bonte verzameling van Mixteken, Zapoteken en alles wat daar tussenin zit. Wat ons betreft is Oaxaca één van de leukste stadjes van México. De huisjes zijn in felle kleuren geschilderd, de binnenstad is prachtig gerenoveerd en brandschoon en het klimaat is aangenaam met warme dagen en koele nachten. Op de zócalo is het iedere avond een feestje met muziek en gezellige terrasjes waar het goed eten is.

De Mexicaanse cuisine blijkt eigenlijk verrassend veelzijdig te zijn. Uiteraard staan de nodige burrito’s en taco’s op het menu maar er is veel meer dan alleen dat. Het maken van de beste mole (een soort dikke saus van noten, kruiden, chocola en nog 100 andere ingrediënten) is een nationale sport en ook tegen een bakje gefrituurde sprinkhanen zegt men geen nee. Tijdens een kookles door een heuse Mexicaanse chef krijgt Vio alle fijne kneepjes van de Mexicaanse keuken mee.

De helft van de Mexicanen werkt in de ‘informele sector’. Dat wil zeggen dat ze werkzaam zijn als straatventer, straatmuzikant of een ander beroep dat niet geregistreerd is. In Oaxaca zou dit percentage nog wel wat hoger kunnen liggen want wie zich op de zócalo op een terras waagt wordt doorlopend bestookt met uiteenlopende handelswaar: Indiaanse kleedjes, poppetjes, armbandjes, you name it. Veel van de verkopers zijn kinderen waarvan sommigen niet ouder zijn dan een jaar of 4. Erg wrang maar soms ook wel heel hilarisch. Als Vio een knulletje van nog geen drie turven hoog dat loopt te leuren met snoep en kauwgom een flesje water meegeeft, wordt dit prompt bij de volgende tafel te koop aangeboden voor 10 peso’s. Ja, dit land gaat nog heel ver komen…

Via een wat gecompliceerde route met vliegtuig, een huurauto die we niet meekrijgen en derhalve een lange busrit komen we uiteindelijk aan in San Cristóbal de las Casas, een stadje in de hooglanden van Chiapas. Chiapas is de meest ‘Indiaanse’ staat van México en dientengevolge ook een van de armste. De inheemse bevolking in de omliggende dorpen stamt veelal af van de oude Tolteekse en Maya-stammen die dit gebied al millennia lang bewonen. Nadat de Spanjaarden het gebied in de 15e eeuw koloniseerden en de bevolking trachtten te kerstenen, ontstond er een intrigerende religie die enerzijds bestaat uit katholieke gebruiken, heiligen en regels en anderzijds uit aspecten van de oude inheemse religies. Tot op de dag van vandaag hangt de lokale bevolking deze interessante mengvorm aan. Bij een bezoek dat we brengen aan San Juan Chamula ziet de dorpskerk er in eerste instantie vrij normaal uit. Binnen staat het echter blauw van de rook door de duizenden kaarsjes die er branden. De vloer is bezaaid met dennennaalden en Indianen voeren er geknield allerlei ingewikkelde rituelen uit.

We zien een vrouw die voor een partij kaarsjes zit te mompelen en daarbij de inhoud van een flesje cola op en over de kaarsjes sprenkelt. Vervolgens komt er een levende kip uit haar tas tevoorschijn. Terwijl ze door blijft mompelen wordt de kip ook boven de kaarsjes heen en weer gezwaaid en dan opeens – KRAK – draait ze zo voor onze neus het beest z'n nek om. Ze laat de geofferde kip leeglopen in haar boodschappentasje en loopt vervolgens met het hele spul weer de kerk uit.

De Indianen vormen een enorm kleurrijke gemeenschap met kleding en doeken in alle kleuren van de regenboog, donkere koppen en de vrouwen met twee lange zwarte bij elkaar gebonden vlechten. De meesten van hen komen hun hele leven niet verder dan een kilometer of 20 van hun huis: de maximale afstand die ze op één dag heen en terug kunnen lopen. Helaas mogen we vaak geen foto’s nemen. Men gelooft dat door het nemen van een foto de ziel van een persoon wordt weggenomen.

Per tourbusje reizen we verder door Chiapas. De lokale bevolking hier ligt chronisch in de clinch met de federale overheid, eigenlijk al sinds de Spanjaarden het land 500 jaar geleden binnenvielen. Men voelt zich gemarginaliseerd, buitengesloten en benadeeld. Wat daarbij niet echt helpt is dat de kennis van het Spaans hier minimaal is. Veel gemeenschappen spreken hun eigen taal die men tien kilometer verder in het volgende dorp dan ook weer niet begrijpt. Het enige wat ze bindt is de collectieve aversie tegen de overheid. Om de haverklap zijn er dan ook demonstraties, wegblokkades en af en toe ook geweldsuitbarstingen. Veel lokale gemeenschappen eisen meer autonomie en meer geld uit de toeristenpot. De overheid geeft echter geen duimbreed toe. Als we een bezoek brengen aan de watervallen van Agua Azul en Misol-ha is er net een demonstratie geweest en is de sfeer wat grimmig. Vrachtwagens vol politie en militairen moeten de orde bewaken wat maakt dat je bij het rondreizen af en toe toch een wat ongemakkelijk gevoel krijgt.

In onze laatste dagen in México bezoeken we Palenque en Chichén Itzá, twee ruïnes die ooit grootse Maya-steden waren. Beiden zijn meer dan 1000 jaar oud en zijn eeuwenlang door de jungle overwoekerd geweest. Het grootste deel van Palenque is zelfs nu nog door jungle overwoekerd. Dit levert mooie plaatjes op van grootse piramidetempels met op de achtergrond een ondoordringbaar oerwoud.

Uiteindelijk arriveren we in het andere México, het México van de all-inclusive resorts, McMaya pretparken en banana boat rides: Cancún. Een groter contrast met het México zoals wij dat tot nu toe gezien hebben is bijna niet denkbaar. Maar ach, het heeft ook zo z’n charme…

Morgen gaan we een volledig andere wereld in, dan maken we de oversteek naar communistisch Cuba. We zijn erg benieuwd wat we daar zullen aantreffen…